لنج و آواز ؛ هنر ثبت شده مردان جنوب در یونسکو
به گزارش تور ارمنستان ارزان، کلمه لنج در فارسی از واژه انگلیسی Launch اقتباس شده است و در زبان اسپانیایی از واژه Lancha می آید. در سواحل شرقی آفریقا مترادف لنج، واژه ای با تلفظ دهو است. در واقع لنج کشتی کوچک یا قایق بزرگ باری یا مسافربری است و معمولاً در خلیج فارس و دریای عمان و اقیانوس هند دیده می گردد. لنج ها بر اساس قایق های بادبانی متداول در خلیج فارس ساخته می شوند، با این تفاوت که به جای بادبان با موتور حرکت می نمایند و دارای عرشه باز یا نیمه باز هستند. از دهه 1950 میلادی استفاده از موتور بنزینی یا دیزل برای لنج ها رایج شد و تا اکنون نیز رواج دارد.
مردمان جنوبی ایران لنج سازان را جلاف یا گلاف می نامند. عموماً لنج سازان از چوب های جنگلی مرغوب و مقاوم در برابر رطوبت برای ساخت اسکله و از سای (تخته های مرغوب هندی) برای ساخت بدنه بهره می گیرند. دریانوردان ایرانی لنج ها را با توجه به موقعیت خورشید،ماهوستاره، بهره گیری از فرمول خاص برای محاسبه عرض و طول جغرافیایی، عمق آب و بعلاوه پیش بینی های شرایط هوا می سازند. ساخت لنج دارای موسیقی، نوا و ریتم های خاص خود است که این سرودها توسطملوانانو قایقرانان در حین ساخت لنج خوانده می گردد. لنج ها را بر اساس نوع بدنه شان نام گذاری می نمایند. غنجه، بطیل، بغله، سنبوق، بوم، پرکه، جالبوت، ماشویی وناکو سماج نام هایی است که در لهجه های مختلف به لنج داده می گردد .
لنج سازی از دیرباز جایگاه و بیشینه والایی در زندگی و فرهنگ مردمان جنوب داشته و همیشه کارگاه های مختلف و مشاغل مرتبط به این صنعت، زمینه کارآفرینی و جذب جوانان را فراهم نموده است. هم اکنون در بسیاری از شهرهای استان بوشهر و هرمزگان صنعت سنتی لنج سازی، تجارت و دریانوردی با لنج پابرجا است و گلافان (کسانی که لنج می سازند) دانسته ها و تجارب این حرفه را نسل به نسل در خانواده ها از پدر به پسر انتقال می دهند. هرمزگان و بوشهر از استان های مهم و بندرعباس، بندر کنگ، جاسکو گناوهاز جایگاه های مهم ساخت لنج در ایرانبشمار می آیند. امروزه اغلب لنج ها ماهیگیری، قایق ها، موتور های لنج باری و مسافربری از طریق مردمان قشمی ساخته و آماده می گردد. به طور کلی لنج سازی و قایق سازی از مهم ترین و کهن ترین صنایع دستی جنوبی ایران محسوب می گردد که در حال حاضر به علت افزایش مبادلات دریایی و صیدهای دریایی رواج چشمگیری دارد .
دانش ساخت و دریانوردی با لنج سنتی خلیج فارس در 27 نوامبر سال 2011 میلادی با عنوان هشتمین اثر ناملموس ایرانی در یونسکو به ثبت جهانی رسید. این رویداد که در ششمین اجلاس میراث ناملموس سازمان یونسکو که در جزیره بالی اندونزی برگزار گردید، در پرونده خود (پرونده ثبت دانش سنتی دریانوردی با لنج سازی سنتی در حوزه خلیج فارس) تمامی آیین ها، مراسم، آوازها و نواها، گویش های محلی، اعیاد، فنون سنتی دریانوردی، صیادی و لنج سازی در محدوده استان های هرمزگان، بوشهر، خوزستان و جزایر مسکونی خلیج فارس را مورد آنالیز قرار داد. طبق آثار و شواهد کشف شده از بندرگاه های تاریخی ایران در سواحل خلیج فارس، مانند بندرهای تاریخی سیراف، لیان و کهور تعیین شده است که مردم ایران زمین دست کم از دوره ایلامیان از سواحل زیبای خلیج فارس بهره گیری های متنوعی را داشته اند. با این حال به گفته باستان شناسان، دقیق ترین مدارک در این رابطه مربوط به دوران بعد از اسلام است.
منبع: کجارو / iranair.com