نگاهی به کارنامه پنج ساله موگرینی در اتحادیه اروپا و تعامل با ایران - تور ارمنستان ارزان

برای سفر به تور اروپا با بهترین کارشناسان مشورت کرده و بهترین برنامه سفر را انتخاب کنید.

موگرینی سیاستمدار 46 ساله ایتالیایی از حزب دموکراتیک، یکشنبه این هفته در پیامی توئیتری سرانجام دوره پنج ساله ریاست سیاست خارجی اتحادیه اروپا را اعلام نمود؛ سیاستمداری که برای ایرانیان شناخته شده است زیرا یک پای اصلی در مذاکرات برجام بود و بارها برای گفتگو در اجرایی شدن توافق هسته ای به ایران سفر کرد.

جوزپ بورِل وزیر امور خارجه پیشین اسپانیا از یکشنبه اول دسامبر- 10 آبان به طور رسمی سکان سیاست خارجی اتحادیه اروپا را به دست گرفت. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به صورت رسمی نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی است، از سال 2014 میلادی به مدت پنج سال در اختیار موگرینی وزیر امور خارجه پیشین ایتالیا بود.

بعضی ناظران سیاسی، موگرینی را سیاستمداری میانه رو می شناسند که کوشش کرد در میانه جنگ های دیپلماتیک، فضای حاصل جمع صفر(برد-باخت) را برای طرف های درگیر به بازی برد- برد تبدیل کند اما بعضی دیگر معتقدند، موگرینی فقط به عنوان مشوق سیاسی دوسوی کارزارهای دیپلماتیک عمل می نماید.

موگرینی تا آخرین روزهای مسئولیت در ریاست سیاست خارجی اتحادیه اروپا، همچنان از اظهارنظر تند در خصوص ایران خودداری کرد و همیشه به دنبال حفظ برجام به عنوان نماد دیپلماسی چندجانبه برآمد.

از رم به بروکسل

از زمان اصلاح ساختارها در اتحادیه اروپا یعنی از 20 سال پیش تاکنون چهار نفر مسئولیت سیاست خارجی اتحادیه را برعهده داشته اند؛ خاویر سولانا اسپانیایی که تا سال 2009 و به مدت 10 سال نماینده دیپلماسی اروپایی بود. مهمترین نقطه کارنامه دیپلماتیکش در قبال ایران صدور بیانیه سعدآباد در سال 2003 (مهرماه 1382) بود که توافقی هسته ای بین ایران و تروئیکای اروپایی به شمار می رفت.

پس از سولانا، با تقویت صندلی و نقش نماینده عالی اروپا در سیاست خارجی و امنیتی، کاترین اشتون انگلیسی جایگزین او شد؛ دیپلماتی که بارها عکس های یادگاریش با سعید جلیلی جانشین لاریجانی از مذاکرات مختلف منتشر شد اما تا جابجایی دولت در تهران کاری از پیش نبرد. رفتارهای اشتون در مقاطعی حتی مورد اعتراض جمهوری اسلامی ایران نهاده شد.

با این حال، دوران موگرینی به سمتی پیش رفت که جمهوری اسلامی با تعامل چندجانبه، توانست همگرایی خوبی با او داشته باشد؛ موضوعی که او در پیامی توئیتریش نیز به آن اشاره نمود: پس از پنج سال سخت، دوره خدمتم به سرانجام رسید. از همه کسانی که در تبدیل کردن اتحادیه اروپا به شریکی قابل اتکا، ستون چندجانبه گرایی و مدافع سرسخت حقوق بشر همکاری کردند، تشکر می کنم. مسئولیتم را به دستان جوزپ بورل می سپارم.

او همچنین شهریور سال جاری در نشست سالیانه سفیران اتحادیه اروپا گفته بود، من سکان راهنمایی سیاست خارجی اتحادیه اروپا را بزودی واگذار خواهم کرد. هیچ قدرت دنیای نمی تواند همه مسائل دنیا را به تنهایی برطرف کند.

موگرینی تحصیلات کارشناسی ارشد خود را در رشته فلسفه سیاسی در دانشگاه ساپینزا رُم گذرانده و عنوان سرانجام نامه اش رابطه سیاست و دیانت در اسلام بوده است. او در سال 2001 عضو شورای ملی حزب دموکرات های چپ شد و در دفتر روابط خارجی این حزبِ سوسیال دموکرات فعالیت نموده و در مسائل مربوط به فرایندهای صلح خاورمیانه و ارتباط با احزاب سوسیالیستی اروپا و آمریکا فعال بود.

با تأسیس حزب دموکراتیک ایتالیا در سال 2007، موگرینی در دفتر رئیس حزب والتر ولترونی کار خود را شروع کرد و در سال 2008 به عنوان نماینده مجلس ایتالیا برگزیده شد. وی در فوریه 2013 به عنوان وزیر امور خارجه در کابینه متئو رنتسی انتخاب و از سال 2014 نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی شد.

مردادماه سال جاری، شورای اروپا پس از تصویب ریاست اورسولا فون در لاین به ریاست کمیسیون اروپا، جوزف بورل وزیر خارجه وقت اسپانیا را نیز به سمت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا انتخاب کرد.

موگرینی به عنوان نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات هسته ای با ایران حضور فعالی داشت که به انعقاد تفاهم هسته ای لوزان و برنامه جامع اقدام مشترک(JCPOA) میان ایران و گروه 1+5 منجر شد.

موگرینی، ایران و برجام

هنگامی که رسانه ها در مرداد 1396 گزارش دادند موگرینی مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای شرکت در مراسم تحلیف حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران به تهران سفر می نماید، بیشتر ناظران سیاسی تاکید داشتند شکل تازه ای از مناسبات میان ایران و اتحادیه اروپا شروع خواهد شد؛ مناسباتی که در بخش اقتصادی گسترده و در حوزه سیاسی و امنیتی نیز رو به جلو خواهد بود. اما حضور ترامپ در کاخ سفید به نوعی معادلات و سیاست های اروپا را نیز برهم زد.

در آنالیز کارنامه پنج سال گذشته موگرینی، می توان عملکرد او را به دو دوره متفاوت پیش و بعد از راهیابی ترامپ به کاخ سفید تقسیم کرد.

تا پیش از به قدرت رسیدن ترامپ، موگرینی به واسطه حضور دولتمردانی هنجارپذیر و هوادار چانه زنی در واشنگتن، دشواری های چندانی را پیش رو نمی دید. دولت باراک اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریکا، خواهان دستیابی به توافق با ایران بود؛ همچنین بر سر بحران اوکراین و تقابل با روسیه با اروپایی ها همسو بود و در خصوص برگزیت ترجیح داد سکوت اختیار کند.

اما خروج ترامپ از برجام در عمل استقلال و وجهه اتحادیه اروپا را به چالش کشید و بارها نشان داد این نهاد برای ترامپ اهمیت چندانی ندارد و حتی از فروپاشی آن استقبال می نماید. در واقع با خروج ترامپ از توافق بین المللی برجام در اردیبهشت 97، اروپا در وضعیت بغرنجی نهاده شد و در این میان موگرینی نیز به عنوان هماهنگ کننده سیاسی اتحادیه اروپا، در درون معادله ای چندوجهی ماند.

موگرینی بارها از خروج ترامپ از برجام اظهار تاسف کرد و حمایت از برجام را در دستورکار خود قرار داد اما به طور عملی، اروپا تاکنون نتوانسته و یا نخواسته با وجود اعلام ثبت سازوکار تبادل اقتصادی مخصوص با ایران موسوم به اینستکس، اقدام عملی در این زمینه انجام دهد.

اینستکس - سازوکار حمایت از مبادلات تجاری ایران و اروپا - یک ابزار ویژه اقتصادی است که در 31 ژانویه 2019 (11 بهمن 1397) توسط آلمان، فرانسه و انگلیس، برای تسهیل تجارت غیر دلاری با ایران ایجاد شد.

گرچه موگرینی دائم حمایت خود را از برجام اعلام می کرد اما در دیگر بخش ها همچون حقوق بشر و موضوع برنامه موشکی ایران نگاهی متفاوت داشت که با بعضی دیدگاه های کاخ سفید نزدیک تر بود. با این حال، به مناسبات با ایران و گفت وگو به جای تقابل، ارزش گسترده ای قائل بود.

در مجموع می توان گفت که موگرینی، سیاست میانه روی و پرهیز از تنش را برای خود ترسیم نموده بود که همین مساله سبب شد در این قاره با حمایت و اقبال خوبی همراه گردد؛ ضمن آنکه با این سابقه و تجربه گران بها، امکان حضور در عرصه سیاسی ایتالیا حتی تا رسیدن به نخست وزیری وجود دارد.

310311