وزارت بازرگانی مکمل داخلی اینستکس ، خودکفایی به محاق می رود - تور ارمنستان ارزان

به گزارش گروه مالی خبرنگاران، بررسی عملکرد دولت در شش سال اخیر، نشانگر عزم جزم دولت برای حل مسائل مالی کشور از طریق تقویت روابط تجاری با اتحادیه اروپا بوده است. حساب ویژه ای که دولت بر روی برجام، اروپا و آمریکا بازنمود و حقیقت ماجرای عدم تعهد طرفین مذاکره، زمانی روشن شد که آمریکا از برجام خارج گشت. با خروج آمریکا از برجام، کشور های اروپایی نیز با قطع نمودن واردات نفت از ایران، عدم تسهیل تراکنش های بانکی و مالی با بانک های ایرانی و هم چنین خروج از فضای مالی ایران به طور غیررسمی از تحریم های آمریکا تبعیت نمودند. باوجود همراهی قاطع اروپا با آمریکا، دولت همچنان بر تداوم بقای در برجام و مذاکره با اروپا اصرار ورزید. پس از یک سال مذاکره دولت با سه کشور اروپایی عضو برجام، اروپا پیشنهاد تشکیل یک شرکت خصوصی تحت عنوان اینستکس را ارائه نمود. شرکتی که قرار است به طور تهاتری تراکنش های تبادلات تجاری-غذا و دارو- بین شرکت های ایرانی و اروپایی را تسهیل نماید.

*اصرار دولت بر تشکیل همزاد اینستکس در داخل کشور

در حقیقت، پس از خروج آمریکا از برجام و به تبع آن، همراهی اروپا با تحریم های آمریکا علیه ایران، تلاش های 6 ساله دولت در اعتماد به طرفین مذاکره از بین رفت. پس از کش وقوس های فراوان و اصرار دولت بر بقای در برجام، عایدی 6 ساله دولت به تشکیل شرکتی خصوصی برای واردات غذا و دارو در برابر صادرات نفت منتهی شد. شرکتی که اولاً در تشکیل آن و همراهی کشور های دیگر برای همکاری با این شرکت، تردید های فراوان وجود دارد. ثانیاً، این شرکت برای اجرایی سازی عملیات تهاتر غذا و دارو با ایران، نیازمند ابزار مکمل واردات محور در داخل ایران است. ابزاری به نام وزارت بازرگانی.

به همین دلیل، هیئت دولت از هیچ تلاشی برای تشکیل همزاد اینستکس-وزارت بازرگانی- فروگذار نکرد. تداوم تخصیص ارز ارزان قیمت و رانتی برای واردات کالا های اساسی و فشار و لابی سیاسی با نمایندگان مجلس برای تصویب طرح تشکیل وزارت بازرگانی نمونه های از تلاش های دولت برای تسهیل واردات غذا از طریق اینستکس به شمار می رود.

هم زمان با اقدامات گسترده دولت در راستای تشکیل وزارت بازرگانی، اواخر شهریورماه سال جاری میشائیل ارهارد بوک، رئیس اینستکس به ایران سفر کرد. وی با حضور در اتاق مشترک بازرگانی و صنایع ایران و آلمان، به بیان و بررسی مسائل تشکیل اینستکس پرداخت و از اعلام آمادگی چند بانک اروپایی برای ورود به اینستکس خبر داد. تلاش های خارجی و داخلی برای تشکیل اینستکس و ابزار های لازم برای تحقق آن-از جمله تشکیل وزارت بازرگانی- نشان از همکاری برنامه ریزی شده دولت و طرف اروپایی دارد.

در واقع از آنجا که دولت بیشتر همت خود در داخل کشور را بر روی وزارت بازرگانی و از طرف دیگر بیشتر تمرکز خود در عرصه سیاست خارجه را بر روی برجام اروپایی و به ویژه اینستکس گذشته است؛ این شائبه مطرح می شود که اینستکس با وزارت بازرگانی ارتباط داشته و تشکیل آن ها لازم و ملزوم یکدیگر هستند.

برخی نمایندگان مجلس نسبت به شائبه تلاش دولت برای واردات از طریق اینستکس واکنش نشان داده اند. به عنوان مثال، علی ابراهیمی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در پاسخ به اینکه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان دولت با تشکیل وزارت بازرگانی به دنبال استفاده از ظرفیت کانال مالی اروپا (اینستکس) برای واردات غذا است، گفت: به اعتقاد بنده این خط اعتباری نمی­تواند کارایی چندان زیادی داشته باشد. زیرا قدرت مانور پایینی دارد. استفاده از کانال مالی اینستکس برای واردات غذا به بهانه اینکه تحریم نیست و راحت ­تر می ­توان از این طریق حساب­ ها را با اروپا تسویه کرد، اشتباه است. واردات غذا در کل یک خطا محسوب می­ شود. با این کار اشتغال حوزه کشاورزی را هم از بین می ­بریم.

*به محاق رفتن خودکفایی با تشکیل وزارت بازرگانی و اینستکس

بررسی آمار تجارت خارجی ایران در زمان اوج تحریم ها-سال 91- مؤید این مطلب است که واردات غذا و دارو از اروپا هیچ گاه کاهش نیافته و ایران در سال 1391 برای واردات غذا و دارو از اتحادیه اروپا مسئله ای نداشته است. در واقع، مطابق آمار های گمرک، دارو ها و مواد غذایی از معدود کالا هایی بودند که واردات آن ها از اتحادیه اروپا کمترین تأثیر را از تحریم ها پذیرفت؛ لذا تشکیل اینستکس برای تجارت غذا و دارو به ایران و به تبع آن، تأسیس وزارتخانه ای برای واردات-وزارت بازرگانی- فاقد استدلال کارشناسی و منطقی است.

ضمن اینکه کشور در 6 سال اخیر و با اتکای به قانون تمرکز وظایف بخش کشاورزی، چه در بخش تولید محصولات استراتژیک و چه در مدیریت بازار اقلام اساسی کشاورزی، موفقیت ها و دستاورد های قابل توجهی را کسب نموده است. خودکفایی در محصولاتی، چون گندم، شکر، برنج، افزایش تولید در بخش دانه های روغنی و اجرا نمودن سیاست هوشمندانه بازار در ازای بازار ازجمله دستاورد های طلایی قانون تمرکز وظایف بخش کشاورزی به شمار می روند.

با این وجود، دولت با پذیرفتن سیاست واردات غذا در ازای صادرات نفت، عملاً ضمن وابسته نمودن کشور به محصولات استراتژیک، قوانین حمایتی از تولید را ملغی خواهد کرد. این در حالی است که حمایت از تولید و خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک در سیاست ها و برنامه های بسیاری از کشور ها به چشم می خورد و در صورت فقدان برنامه ریزی برای خودکفایی در محصولات استراتژیک، ضربات جبران ناپذیری به کشور وارد خواهد شد. نمونه ای از تهدید غذایی نسبت به ایران، صحبت های وزیر خارجه آمریکا بود. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در گفتگو با شبکه بی بی سی در تاریخ 13 آبان ماه 97 گفت: درصورتی که دولتمردان ایرانی خواستار تأمین غذای مورد نیاز مردم خود هستند باید به میز مذاکره برگردند. این اظهارات نشان داد حتی غذا و دارو نیز معاف از تحریم ها نخواهند بود.

این موضوع بعد ها توسط محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی ایران نیز تائید شد. حجتی در این خصوص گفت: به دروغ گفتند در زمینه تأمین غذا و دارو، به عنوان اقدام انسان محبت آمیز، برای ایران مسئله ای ایجاد نخواهد شد؛ درحالی که محدودیت های بسیاری در این مورد به ایران تحمیل شده است.

در نهایت باید گفت که دولت با هدف هموار ساختن جهت تحقق اینستکس، ضمن پافشاری و لابی سیاسی با نمایندگان مجلس، پیگیری ویژه را برای تشکیل وزارت بازرگانی صورت داده است، تلاشی که با تصویب طرح تشکیل وزارت بازرگانی در مجلس و البته رد شدن آن در شورای نگهبان و بازگشت مجدد به مجلس، به ایستگاه جدیدی رسیده است.